Zmiana nazwiska dziecka

„Uznałem syna w USC. Syn obecnie ma 7 lat i nosi nazwisko matki. Czy możliwa jest zmiana nazwiska dziecka na moje, bez zgody matki dziecka? Czy gdyby matka dziecka wyszła ponownie za mąż, to możliwa jest zmiana nazwiska syna na nazwisko jej męża bez mojej zgody?”

W polskim systemie prawnym co do zasady, do zmiany nazwiska małoletniego dziecka WYMAGANA jest ZGODA OBOJGA RODZICÓW.

Niestety zmiana nazwiska dziecka bardzo często prowadzi do konfliktu między byłymi partnerami, szczególnie w dwóch przypadkach:

• rodzice dziecka byli małżeństwem, ale się rozwiedli,

• rodzice dziecka nigdy nie byli małżeństwem, a dziecko nosi nazwisko matki.

W pierwszym przypadku najczęściej ma miejsce sytuacja, kiedy to po rozwodzie jeden z małżonków powraca do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa lub zawiera nowy związek małżeński, w wyniku którego zmienia dotychczasowe nazwisko. Oczywiście zmiana taka NIE POCIĄGA za sobą zmiany nazwiska ich dziecka – aby tak się stało wymagana jest zgoda DRUGIEGO z rodziców. 

W drugim przypadku, do zmiany nazwiska dziecka na nazwisko ojca potrzebna jest zgoda matki złożona w Urzędzie Stanu Cywilnego. Brak zgody matki powoduje konieczność wszczęcia postępowania sądowego przez ojca dziecka, o czym bardziej szczegółowo w dalszej części artykułu.

W pierwszej kolejności należy poczynić rozważania w zakresie ogólnych zasad dotyczących zmiany nazwiska dziecka.

Zmiana nazwiska dziecka może nastąpić W TRYBIE ADMINISTRACYJNYM na podstawie ustawy z dnia 17 października 2008 roku o zmianie imienia i nazwiska (Dz. U. z 2008 r., nr 220, poz. 1414 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 4 powyższej ustawy, zmiany można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności, gdy zmiany dotyczą:

1) imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka,

2) na imię lub nazwisko używane,

3) na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione,

4) na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada.

W myśl art. 8 tejże ustawy, zmiana nazwiska obojga rodziców rozciąga się na małoletnie dzieci i na dzieci, które zrodzą się z tego małżeństwa. Zmiana nazwiska jednego z rodziców rozciąga się na małoletnie dzieci pod warunkiem, że drugi z rodziców WYRAZIŁ NA TO ZGODĘ, chyba że nie ma on pełnej zdolności do czynności prawnych, nie żyje lub nie jest znany albo jest pozbawiony władzy rodzicielskiej. Jeżeli w chwili zmiany nazwiska dziecko ukończyło 13 lat, do zmiany nazwiska dziecka potrzebna jest także zgoda dziecka! Zgoda dziecka oraz drugiego z rodziców na zmianę nazwiska dziecka powinna zostać wyrażona osobiście przed właściwym organem lub w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Osoby zamieszkałe za granicą mogą wyrazić zgodę za pośrednictwem konsula Rzeczpospolitej Polskiej.

Ponadto, zgodnie z  art. 97 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. O istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie, a w braku porozumienia między rodzicami co do zmiany nazwiska dziecka, o kwestii tej może rozstrzygnąć sąd opiekuńczy.

Warto wskazać, iż sąd opiekuńczy ingeruje we władzę rodzicielską i decyzje podejmowane przez rodziców dopiero wtedy, gdy nie mogą oni osiągnąć porozumienia. Sąd opiekuńczy przy podejmowaniu wszelkich decyzji dotyczących małoletniego kieruje się dobrem dziecka, gdyż to ono stanowi wartość nadrzędną. Przesłanką do wyrażenia takiej zgody może być między innymi ułatwienie funkcjonowaniu dziecku w szkole oraz w życiu codziennym, a także zapobiegnięcie szykanom ze strony osób trzecich. W każdym przypadku Sąd z osobna bada sytuację małoletniego dziecka i na jej podstawie wydaje odpowiednie rozstrzygnięcie.

Wniosek o zezwolenie na zmianę nazwiska małoletniego składa się do Sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania małoletniego, mimo, że fizycznie to rodzic ubiega się o wydanie zezwolenia. Wniosek podlega opłacie w wysokości 40 zł. Do wniosku należy dołączyć uzasadnienie zawierające okoliczności przemawiające za wydaniem zezwolenia na zmianę nazwiska, pomimo braku zgody drugiego z rodziców, który w takim postępowaniu zresztą występuje w charakterze uczestnika. 

Warto zwrócić uwagę, iż w toku postępowania o wydanie zgody na złożenie wniosku o zmianę nazwiska dziecka, Sąd może powołać dowód z opinii biegłych z Rodzinnego Ośrodka Diagnostyczno – Konsultacyjnego, tzw. RODK. Biegli w takiej opinii wskazują, jakie skutki dla dziecka, a głównie dla jego psychiki, może spowodować zmiana nazwiska i czy taka ewentualna zmiana nie zagrozi dobru dziecka.

PRAWOMOCNE POSTANOWIENIE SĄDU opiekuńczego upoważniające do dokonania zmiany nazwiska dziecka ZASTĘPUJE ZGODĘ RODZICA SPRZECIWIAJĄCEGO SIĘ.

Zgoda wyrażona przez Sąd zastępuje zgodę jednego z rodziców, a co za tym idzie, jej posiadacz może złożyć wniosek o zmianę nazwiska dziecka do właściwego kierownika urzędu stanu cywilnego. Do wniosku należy dołączyć odpis zupełny aktu urodzenia małoletniego dziecka, odpis zupełny aktu małżeństwa oraz inne dokumenty uzasadniające zmianę nazwiska. Wniosek składa się do kierownika urzędu stanu cywilnego (albo jego zastępcy) właściwego ze względu na miejsce pobytu stałego wnioskodawcy, czyli dziecka, w imieniu którego działa przedstawiciel ustawowy (rodzic). 

Należy pamiętać, iż decyzja organu administracji w przedmiocie zmiany nazwiska dziecka może zapaść dopiero po uprawomocnieniu się postanowienia sądu. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że Sąd nie orzeka o zmianie nazwiska jako takiej ani nie wypowiada się o jej dopuszczalności z punktu widzenia przesłanek ustawy o zmianie imienia i nazwiska, bowiem zadaniem sądu jest tylko i wyłącznie rozstrzygnięcie w kwestii dopuszczalności zmiany nazwiska dziecka.

Postanowienie sądu wiąże organ administracji przez to, że usuwa brak porozumienia między rodzicami, powodując takie następstwa, jakby porozumienie to istniało, nie przesądza jednak w znaczeniu merytorycznym decyzji organu administracji co do zmiany nazwiska. Urząd stanu cywilnego, nawet w przypadku wydania zgody przez Sąd rodzinny na złożenie wniosku o zmianę nazwiska dziecka, nie musi takiego wniosku rozpatrzyć pozytywnie – może wydać decyzję odmowną, uzasadniając ją tym, iż nie wystąpiły ważne powody, o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy o zmianie imienia i nazwiska.

Jednak najczęściej organy administracyjne wydają rozstrzygnięcie zgodne z orzeczeniem Sądu opiekuńczego!

Warto dodać, iż zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2000 roku, sygn. akt I CKN 786/98, zmiana nazwiska dziecka NIE STANOWI ograniczenia władzy rodzicielskiej drugiego z rodziców.

Odnosząc się zaś do sytuacji, kiedy była małżonka chce zawrzeć nowy związek małżeński – należy powołać art. 90 § 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, który wyjaśnia, że jeżeli matka małoletniego dziecka zawarła małżeństwo z mężczyzną, który nie jest ojcem tego dziecka, małżonkowie mogą złożyć przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego zgodne oświadczenia, że dziecko będzie nosić takie samo nazwisko, jakie zgodnie z art. 88 nosi albo nosiłoby ich wspólne dziecko. Do zmiany nazwiska dziecka, które ukończyło trzynaście lat, potrzebna jest jego zgoda.

Natomiast według art. 90 § 2 kro nadanie dziecku nazwiska, o którym mowa w § 1, nie jest dopuszczalne, jeżeli nosi ono nazwisko OJCA albo nazwisko utworzone na podstawie zgodnych oświadczeń rodziców dziecka przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka.

Jeżeli więc dziecko nie nosi nazwiska ojca, a matka dziecka wyjdzie za mąż, to może ona wraz z mężem udać się do urzędu stanu cywilnego i złożyć oświadczenie, że dziecko będzie nosiło nazwisko takie, jakie nosiłoby ich wspólne dziecko. Należy więc przed zawarciem małżeństwa przez matkę dziecka, doprowadzić do zmiany nazwiska dziecka na nazwisko ojca lub nazwisko dwuczłonowe. Wówczas nie jest dopuszczalne nadanie NOWEGO nazwiska dziecku przez zgodne oświadczenia obecnych małżonków!

Komentarze wyłączone

© Karolina Górska 2014

top